SZTUKA BIZANCJUM

SZTUKA BIZANCJUM

constantinople_by_radojavor-d86myr3

Zajęcia w roku akademickim 2019/2020 odbywać się będą pod warunkiem zebrania odpowiedniej liczby uczestników, dlatego uprzejmie proszę osoby zainteresowane udziałem o przesłanie na adres emilianpralat@gmail.com

Termin zajęć: 

INFORMACJE OGÓLNE

Celem zajęć jest ukazanie specyfiki sztuki bizantyjskiej oraz zarysowanie jej wpływu na sztukę okresów późniejszych, a także interferencje jakie wywołała wśród etnosów sąsiadujących z Bizancjum ze szczególnym uwzględnieniem Słowian. Nacisk położony zostanie na ukazanie zjawisk typowych i charakterystycznych wraz z równoległym zaprezentowaniem najważniejszych kreacji artystycznych. Jednocześnie prezentowany będzie kontekst kulturowy uwzględniający w sposób szczególny literaturę, dzieje polityczne i historię Bizanjum. Punktem wyjścia rozważań będzie omówienie okresu schyłkowego sztuki starożytnej ze wskazaniem elementów będących fundamentem i trwałym komponentem nowo powstałej sztuki. Następnie prezentowane będą: sztuka wczesnochrześcijańska, złoty wiek Justyniana, okres zapaści VII wieku, renesans macedoński, sztuka Komnenów i Paleologów. Cezurę stanowić będzie upadek Konstantynopola. Dalsze rozważania koncentrować się będą na trwałości dziedzictwa bizantyjskiego w epigońskiej twórczości rozwijającej się wśród Słowian. Szczególnie zaakcentowana zostanie rola Świętej Góry Athos jako panchrześcijańskiego centrum sztuki bizantyjskiej. Przyczynkowo omówione zostaną fenomeny kulturowe takie jak bogomilizm, hezychazm, związki sztuki bizantyjskiej ze sztuką islamską. Wszystkie rozważania dotyczące sztuki osadzone zostaną w kontekście teologii i liturgiki bizantyjskiej.

przycisk-wiecej


TERMIN I ZALICZENIE

TERMIN: semestr letni roku akademickiego 2016/2017, sala 285, Collegium Maius, godz. 13:30-15:00

Zajęcia mają charakter wykładowo-konwersatoryjny. Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach [dopuszczalne 2 nieobecności], krótki test zaliczeniowy na koniec zajęć oraz aktywny udział w dyskusji.


TEMATY ZAJĘĆ

  1. -Wstęp do historii politycznej i kulturowej Bizancjum
  2. -Architektura bizantyjska – sakralna [Hagia Sophia, kościół św. Jana Chrzciciela w Studios, Hagia Eirene, kościół św. Apostołów], wpływ monastycyzmu na architekturę sakralną i świecką
  3. -Architektura bizantyjska – sakralna [kościół św. Demetriusza, Nea Ekklesia, Peribleptu, kościół Zbawiciela na Chorze, Kapnikarea]
  4. -Architektura bizantyjska – świecka [Pałac Blacherneński, Pałac Porfirogenetów, Wielki Pałac, Cysterna Bazyliki, Filoksenosa, Teodozjusza]
  5. -Malarstwo bizantyjskie: ikonografia [Teofan Grek, Prochor z Gorodca, Andriej Rublov]
  6. -Malarstwo bizantyjskie: ikonografia.
  7. -Ikonoklazm i jego wpływ na wykształcenie się nowych form kultury bizantyjskiej
  8. -Malarstwo miniaturowe [Psałterz Chludova, Codex Washingtonianus, Codex Basilensis A. N. III. 12, Codex Boreelianus, Cotton Genesis, De Materia Medica Discoridesa]
  9. -Mozaiki
  10. -Gliptyka,chryzelefantyna
  11. -Recepcja sztuki bizantyjskiej na Bałkanach [Athos]
  12. -Bizancjum a Słowianie (Ruś, Bułgaria): interferencje kulturowe i główne realizacje artystyczne
  13. -Bizancjum a Słowianie (Chorwacja, Serbia): interferencje kulturowe i główne realizacje artystyczne [Bazylika Eufrazjana, Dečani, Miliševa, Gračanica, Studenica, Prizren, cerkiew w Bojanie, monastyr Riła, Ochryda, Strumica w Macedonii, Vodoca, Nerezi, Kurbinovo, Varos]
  14. -Bizancjum i Półwysep Apeniński: historia kontaktów i główne dzieła [Sant Apollinare Nuovo, San Vitale, baptysteria Ortodoksów i Arian]
  15. -Recepcja sztuki Bizantyjskiej – przegląd [od średniowiecza do współczesności: misja wielkomorawska Cyryla i Metodego, Bułgaria (Pliska, Presław), Ruś (sobór św. Zofii i zabudowa Kijowa, Nowogród), Mołdawia i Rumunia (Suczawa, Targoviste, Wołoszczyzna), Polska (Kaplica Świętokrzyska, Kaplica Zamku Lubelskiego, Złota Kaplica)]

LITERATURA

  1. -Ars graeca, ars latina: studia dedykowane Profesor Annie Różyckiej-Bryzek, komitet red. Wojciech Bałus, Kraków 2001.
  2. -Bizancjum – Bałkany – Słowiańszczyza i Polska, pod red. Włodzimierza Pająkowskiego i Leszka Mrozewicza, Poznań 1989.
  3. -Bizancjum a renesansy: dialog kultur, dziedzictwo antyku: tradycja i współczesność, pod red. Michała Janochy, Warszawa 2012.
  4. -Brubaker L., Byzantium in the iconoclast era c. 680-850: a history, Cambridge 2001.
  5. -Bullen J. B., Byzantium rediscovered, London 2003.
  6. -Byzantium and Islam: age of transition 7th – 9 th Century, New York 2012.
  7. -Cormack R., Byzantine art, Oxford 2000.
  8. -Dionizjusz z Furmy, Hermeneia czyli Objaśnienie sztuki malarskiej, tłum. I. Kania, Kraków 2003.
  9. -Džurova A., Byzantinische Miniaturen: Schaetze der Buchmalerei vom 4. bis zum 19 Jahrhundert, Regensburg 2002.
  10. -Evans H. C., Red. W. D., The glory of Byzantium: art and culture of the middle Byzantine era a.d. 843-1261, New York 1997.
  11. -Flemming J., Byzantinische Schatzkunst, Berlin 1979.
  12. -Gossowska E., Bizancjum a ziemie północno-zachodnio-słowiańskie we wczesnym średniowieczu: studium archeologiczne, Wrocław 1979.
  13. -Grotowski P. Ł., Święci wojownicy w sztuce bizantyńskiej (843-1261): studia nad ikonografią uzbrojenia i ubioru, Kraków 2001.
  14. -Haldon J., Bizancjum zarys dziejów, tłum. Z. Simbierowicz, Warszawa 2006.
  15. -Hutter I., Frühchristliche und byzantinische Kunst: Malerei, Plastik, Architektur, Stuttgard, Zürich 1991.
  16. -Kaimakamova I., Smorąg-Różycka M., Byzantium, new peoples, new powers: the Byzantino-Slav contact zone, from the ninth to the fifteenth century, Kraków 2007.
  17. -Lazarev V. N., Theophanes der Grieche und seine Schule, Wien 1968.
  18. -Meyendorff J., Byzantium and the rise of Russia: a study of Byzantino-Russian relations in the fourteenth century, Cambridge 2010.
  19. -Molè V. Historja sztuki starochrześcijańskiej i wczesnobizantyńskiej: wstęp do historji sztuki bizantyńskiej u Slowian, Lwów 1931.
  20. -Prałat E., Slavia Graeco-Romana. Na pograniczu tekstu i obrazu – o iluminacjach rękopisów staropołudniowosłowiańskich (XII-XIV w.)
  21. -Skrzyniarz S., Hades: recepcja, sens ideowy i przemiany obrazu pogańskiego boga w sztuce bizantyńskiej, Kraków 2002.
  22. -Smorąg-Różycka M., Bizantyńsko-ruskie miniatury Kodeksu Gertrudy: o kontekstach ideowych i artystycznych sztuki Rusi Kijowskiej XI w., Kraków 2003.
  23. -Stephenson P., Byzantium and East Central Europe, Kraków 2001.
  24. -Sztuka średniowiecznego Wschodu i Zachodu: osiągnięcia i perspektywy poznawcze u progu XXI wieku, red. tomu Małgorzata Smorąg Kraków 2002.
  25. -The art of Constantinopole: an introduction to Byzantine art 330-1453, London 1961.
  26. -Trzcińska I., Światło i obłok: z badań nad bizantyńską ikonografią Przemienienia, Kraków 1998.
  27. -Velmans T., Byzanz: Fresken und Mosaiken, Zürich-Düsseldorf-Benziger 1999.
  28. -Volbach W. F., Byzanz und der christliche Osten, Berlin 1984.
  29. -Walter Ch., Sztuka i obrządek kościoła bizantyńskiego, Warszawa 1992.

MATERIAŁY / ŹRÓDŁA