Dobra kultury

Dobra kultury


 
czwartek 15:15–16:45, sala 014
 
Cykl zajęć podzielony jest na dwie zasadnicze części:
  • prezentację najważniejszych dóbr kultury materialnej i niematerialnej, ze szczególnym uwzględnieniem ich ochrony (omówieniem najważniejszych międzynarodowych i krajowych aktów prawnych i form zinstytucjonalizowanej, prewencyjnej i interwencyjnej ochrony), sposobów promowania dziedzictwa, jego wykorzystywania w konstruowaniu tożsamości lokalnej, ponadregionalnej i zbiorowej. Ważnym aspektem jest wyeksponowanie dziedzictwa kulturowego, jako części procesu historycznego, osadzonego w konkretnym kontekście cywilizacyjnym, stanowiącego odzwierciedlenie określonego punktu rozwoju dawnej kultury.
  • praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy poprzez przygotowanie w ramach zaliczenia programu ochrony wybranego dobra kultury uwzględniającego wszystkie wymienione powyżej elementy.

Poza zajęciami stacjonarnymi w ramach zajęć przewidywane są dwie lub trzy wizyty studialne: w Archiwum Państwowym, Pracowni konserwacji książki i papieru, Dziale Konserwacji Muzeum Narodowego podczas których studenci będą mogli pogłębić posiadaną wiedzę, zarówno teoretyczną jak i – w zależności od możliwości oferowanych przez wymienionych partnerów – zdobyć pewne kompetencje praktyczne. Jednocześnie studenci będą mieć wzięcia udziału w wyjeździe studialno-zabytkoznawczym na Wyspę Muzeów w Berlinie (w roku, w którym realizują zajęcia lub w kolejnym, co będzie związane z możliwościami organizacyjnymi). Wymienione działania – wymagające od studentów nieco większej, aniżeli zakładana w programie, aktywności, pozwolą na wyjście poza czysto akademickie rozważania, stanowić będą okazję do rozwinięcia zainteresowań uczestników zajęć, także poprzez ich skorelowanie z elementami zajęć poświęconych muzealnictwu, a więc wchodzących w zakres specjalizacji kulturoznawczej.

W ramach zajęć prezentowane będą najważniejsze elementy materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego przede wszystkim Europy Środkowej i Słowiańszczyzny Południowej, na tle kulturowym Europy. Osadzone one zostaną w kontekście literatury, historii i historii sztuki, idei za nimi stojących, przez co możliwe będzie nie tylko uzyskanie wiedzy podstawowej na ich temat, ale także pośrednio zmotywuje studentów do pracy własnej, poszerzającej spektrum analizowanych źródeł, intensyfikacji wykorzystania różnych narzędzi badawczych czy chociażby poszerzenia własnych zainteresowań.

Ze względu na brak w programie studiów osobnego bloku zajęć poświęconych przybliżeniu artystycznej i materialnej spuścizny poszczególnych krajów Słowiańszczyzny Południowej i Europy Środkowej, nacisk położony zostanie na zniwelowanie tego stanu, poprzez prezentowane w ramach zajęć najważniejszych obiektów i obligatoryjne dla studentów przygotowywanie krótkich ich charakterystyk w formie pisemnej, wraz z materiałem poglądowym.

Trzon tematyczny programu stanowić będą: definicje dobra kultury, zabytku, formy ochrony dóbr kultury, analiza najważniejszych aktów prawnych dotyczących dóbr kultury, prezentacji instytucji zajmujących się ich ochroną i popularyzacją, naturalne i antropogeniczne dobra kultury, narodowe zasoby archiwalne i biblioteczne, problem restauracji i konserwacji dóbr kultury, cyfryzacja dziedzictwa kulturowego, jego ideologizacja, waloryzacja.

W ramach zaliczenia przedmiotu nacisk położony zostanie na kreatywność, innowacyjność i praktyczną możliwość wykorzystania stworzonych przez studentów programów przy zachowaniu znaczącej wartości merytorycznej. Zajęcia sprofilowane będą w sposób wymuszający współpracę z instytucjami zajmującymi się szeroko rozumianymi dobrami kultury, m.in. Narodowym Instytutem Dziedzictwa czy też jednostkami statutowo zajmującymi się ich ochroną.

 


Warunki zaliczenia:

obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności semestrze) i aktywny w nich udział, przygotowanie prezentacji na wskazany temat, pozytywne zaliczenie kolokwiów i zaliczeń


Tematy zajęć:

  • Prezentacja głównej terminologii z zakresu dóbr kultury, ich podziału

Ochrona dóbr kultury wg Konwencji Haskiej

Między zabytkiem a dobrem kultury współczesnej

Prawna ochrona dóbr kultury – problemy terminologiczne

Materiały

  • Przedstawienie roli i znaczenia zinstytucjonalizowanych form ochrony dóbr kultury

Bezpieczeństwo i ochrona dóbr kultury

Prawna ochrona dóbr kultury

Rejestr i ewidencja zabytków;

Conservation of the Cultural Heritage: From participation to collaboration

Preserving our heritage,improving our environment

Dodatkowe materiały

  • Rola UNESCO oraz obiekty z listy reprezentatywnej

ZAJĘCIA ZDALNE

Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage

ŚWIATOWE DZIEDZICTWO KULTURY UNESCO– charakterystyka, metodologia, zarządzanie

  • Geneza, typy i funkcje obiektów muzealnych w ochronie i promocji dóbr kultury

Muzea – definicja

Funkcje muzeów

Przemiana form muzeów (ekspozycyjnych)

Krótko o muzeach

  • Przedstawienie problematyki konserwacji, restauracji i renowacji dóbr kultury

Karta wenecka

Restaurować czy konserwować?

Teoria zabytku Riegla

O konserwacji

  • Prezentacja problemu strat wojennych, ich restytucji, poszukiwania

Straty z II wojny

Rewindykacje

Wojna w Jugosławii – zniszczenia

  • Omówienie roli turystyki w kontekście promowania dziedzictwa kulturowego

Promowanie dziedzictwa kulturowego poprzez eventy

Materiały na dysku Microsoft teams

  • Prezentacja niematerialnego dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzględnieniem tradycji ludowej

Materiały na dysku Microsoft teams

  • Prezentacja zasobów archiwalnych, jako jednego z obszarów ochrony dóbr kultury

Materiały na dysku Microsoft teams

  • Omówienie głównych składowych wybranych kultur narodowych w kontekście transmisji historycznej, pokoleniowej i kulturowej

Materiały na dysku Microsoft teams

  • Wizyta w Archiwum Państwowym
  • Wizyta w Dziale Konserwacji Książki i Papieru
  • Wizyta w Dziale Konserwacji Rzeźby i Malarstwa
  • Prezentacja programu ochrony dziedzictwa
  • Prezentacja programu ochrony dziedzictwa

Literatura:

  • Affelt Waldemar, Dziedzictwo techniki jako cząstka kultury. Część II. W stronę dziedzictwa zrównoważonego, Ochrona Zabytków, nr 4/2008 s. 60-84.
  • Affelt Warldemar, Dziedzictwo techniki jako cząstka kultury. Część I. W nurcie rozwoju zrównoważonego, Ochrona Zabytków, nr 1/2009 s. 53-82.
  • Ashwort Gregory J., Paradygmaty i paradoksy planowania przeszłości [w:] Jacek Purchla (red.) Europa Środkowa – nowy wymiar dziedzictwa 1991-2001, s. 109-123.
  • Cultural heritage infrastructures in digital humanities, Agiatus Bernadou i in, Londyn 2018.
  • Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe. Materiały pokonferencyjne, konferencja zorganizowana przez Polski Komitet do Spraw UNESCO w Warszawie 25 lutego 2013 roku, red. Andrzej Rottermund, Warszawa 2014.
  • Dziedzictwo materialne. Biblioteki, muzea, stowarzyszenia, red. Karol Makles, Katowice 2017.
  • Europa wobec dziedzictwa. Modele mecenatu na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego, red. Łukasz Galusek, Kraków 2005.
  • Folić-Kurtović Nađa, The cultural heritage of Vojvodina, Novi Sad 2013.
  • Gredičak Tatjana, Kulturna baština u funkciji turizma, “Acta turistica nova” 2008, nr 2, s. 205-234.
  • Gutowska Krystyna, Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym, Warszawa 2000.
  • Herwitz Daniel, heritage, culture and politics in the postcolony, New York 2012.
  • Jadzińska Monika, Autentyzm w sztuce współczesnej w świetle teorii Cesare Brandiego [w:] Iwona Szmelter, Monika Jadzińska (red.) Sztuka konserwacji i restauracji. The Art of Conservation and Restoration, Warszawa 2007, s.78-93.
  • Kadłuczka A., Karta Krakowska 2000 – W poszukiwaniu uniwersalnych pryncypiów ochrony kulturowego dziedzictwa architektury i urbanistyki [w:] Kongres Konserwatorów Polskich, Wrocław 2005, s. 179-189.
  • Kobyliński Zbigniew, Własność dziedzictwa kulturowego, Idee – problem – kontrowersje, Warszawa 2009.
  • Krawczyk Janusz, Kompromis i metoda – wybrane aspekty teorii konserwatorskich Aloisa Riegla i Cesare Brandiego, Ochrona Zabytków, nr 2/2009, s. 64-74.
  • Liszewska Weronika, Wpływ współczesnej estetyki na konserwację i restaurację dzieł sztuki [w:] Dzieło sztuki a konserwacja. Materiały LII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej SHS, Kraków 2004, s. 55-65.
  • Ochrona dziedzictwa kulturowego : zarządzanie i partycypacja społeczna, red. Krystyna Pawłowska, Magdalena Swaryczewska, Kraków 2004.
  • Petro Jozef, Slovenske klenoty UNESCO, Bratislava 2017.
  • Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001.
  • Purchla Jacek, Dziedzictwo a transformacja, Kraków 2005.
  • Rouba Bogumiła J., Proces ochrony dóbr kultury, pojęcia, terminologia [w:] Józef Flik (red.), Ars longa vita brevis, Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza, Toruń 2003, s. 349-378.
  • Szmelter Iwona, Monika Jadzińska (red.) Sztuka konserwacji i restauracji. The Art of Conservation and Restoration, Warszawa 2007.
  • Szmygin Bogusław (red.), Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Warszawa-Lublin 2009.
  • Szymygin Bogusław, Wyjątkowa uniwersalna wartość a monitoring dóbr światowego dziedzictwa, Warszawa 2011.
  • Własność prywatna a dobro publiczne. Problemy własnościowe i dobra kultury, red. Piotr Kosiewski, Warszawa 2006.
  • Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, red. W. Szafrański, 1,  Poznań 2007.

Zeidler Kamil, Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Warszawa – Kraków 2007.

Kryteria oceniania:

bardzo dobry (bdb; 5,0): Bardzo dobra znajomość tematyki związanej z dobrami kultury, szczególnie ze zjawiskami kultury wybranych obszarów Europy Środkowej i Słowiańszczyzny Południowej; umiejętność osadzenia ich w kontekście europejskim, łatwość egzemplifikacji dóbr kultury na wybranych przykładach, swobodne poruszanie się w tematyce zajęć, kompletność i wyczerpujący charakter końcowego projektu; aktywność na zdecydowanej większości zajęć, terminowość realizacji wymaganych zadań, umiejętność sformułowania swobodnej, konfrontatywnej wypowiedzi typu naukowego

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej z pewnymi niedociągnięciami, nieco mniejszą aktywnością i nie tak znaczącymi walorami projektu końcowego

dobry (db; 4,0): jak wyżej, lecz z pewnymi brakami, uwidaczniającymi się w momentami odtwórczym prezentowaniu posiadanej wiedzy, dopuszczająca błędy merytoryczne, zwłaszcza terminologiczne, mniejsza heurystyczna wartość analiz, badań i tez, projekt końcowy z dopuszczalnymi niedociągnięcia, asymetrią rozłożenia akcentów najważniejszych jego elementów

dostateczny plus (+dst; 3,5): dobra znajomość najważniejszych zagadnień związanych z dobrami kultury, próby ich syntetyzowania, poprawne analizowanie elementów materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, nie tak wyczerpująca wiedza pozwalająca na swobodne enumeratywne wskazywanie obiektów zabytkowych i kulturowo cennych, nie zawsze towarzysząca mu znajomość kontekstu historyczno-kulturowego literackiego i językowego – europejskiego – i skazanego obszaru geokulturowego

dostateczny (dst; 3,0): zadawalająca, lecz niepełna znajomość treści przedmiotowych, niska świadomość różnych aspektów dóbr kultury, ich ochrony i promowania; słabe przygotowanie do zajęć, powierzchowna lub jej brak, lektura zadawanych treści, przeciętna znajomość tekstów kultury, poprawna, pozbawiona głębi ich analiza bez podejmowania prób syntezy. Zadawalający, lecz z niedociągnięciami, błędami merytorycznymi i językowymi projekt końcowy. niedostateczny (ndst; 2,0): brak opanowania wskazanego materiału, znikoma aktywność w trakcie zajęć, nieznajomość zalecanych treści, brak projektu końcowego, nihilizm poznawczy